پیشگفتار
پايگاه داده های زبان فارسی به منظور ايجاد مجموعه ای بزرگ از پیکره های گوناگون زبان فارسی امروز طراحی شده است و در آن متن های برگزیده ادبی، علمی، هنری، سياسی و مانند اینها از گونه های نوشتاری و گفتاری فارسی وجود دارد. اين سامانه امکان جستجوی واژه ها، ترکیب ها ، باهمایی ها و بررسی بسامد آنها را به همراه گزارش های آماری متنوعی از متون فراهم می کند. افزون بر اصل متن ها و واژه های به کاررفته در آنها، معنی، مقوله دستوری، آوانگاشت و ريشه یا (بنواژه) بسیاری از واژه ها نيز در پايگاه وجود دارد.
ورود به پایگاه
کاربران قبل از معرفی شدن به سيستم می توانند از امکاناتی که به صورت پيش فرض برای آنان در نظر گرفته شده است استفاده کنند که شامل مشاهده و گزارشگيری از چند اثر انتخاب شده ازسوی مدير وبگاه می باشد. چنانچه کاربر بخواهد متن های بيشتری را مشاهده کند بايد در قسمت معرفی کاربر، خود را به سيستم معرفی کند . در معرفی کاربر 3 فيلد اطلاعاتی نام کاربری ، گذرواژه و نام از موارد الزامی هستند. پس از آن کاربر بايد منتظر شود تا مدير وبگاه دسترسی های او را اصلاح کند. بعد از تاييد مدير وبگاه کاربر می تواند با ورود به پایگاه متون بيشتری را مشاهده کند و گزارش های خود را تهيه کند.
دسترسی به پايگاه متون
در گزینگان (منوی) دسترسی به پايگاه متون گزارشات سيستم قرار دارند. برای دسترسی به آنها کاربر پس از ورود به پایگاه گزارش مورد نظر خود را انتخاب می کند. گزارشات ارائه شده بر حسب آخرين متون تاييد شده در پايگاه ارائه می گردد.
فهرست بسامدی واژه ها: در اين گزارش واژه های موجود و بسامد (تعداد تکرار) آنها فهرست می شود. کاربر می تواند از فهرست عناوين اثر کتابهای مورد نظر خود را انتخاب نموده و يا با انتخاب تمامی موارد ، تمامی کتابهايی که حق دسترسی به آنها را دارد در گزارشی مشاهده کند. گزينه هايی که می تواند گزارش را محدودتر کند نام نويسنده، تاريخ، رشته، گونه زبانی،وضعيت اثر و محدوده یک واژه تا واژه دیگر است. فهرست واژه ها به ترتیب بسامد نزولی یا صعودی ، الفبايی یا الفبايی وارونه مرتب می شود.
فهرست واژه نما: در اين گزارش واژه ها به همراه بسامد (تعداد تکرار)، معنی، آوا، شماره سطری که واژه در آن قرار گرفته، صفحه ای که واژه در آن است، نام نويسنده اثر،نام اثر و جمله شاهد آن (جمله ای که واژه در آن قرار دارد) فهرست می شود شود. کاربر می تواند از فهرست عناوين اثر کتابهای مورد نظر خود را برگزیند و يا با گزینه تمامی موارد ، تمامی کتابهايی را که مجاز به دسترسی است در گزارش مشاهده کند. گزينه هايی که می تواند گزارش را محدودتر کند نام نويسنده، تاريخ، رشته، گونه زبانی،وضعيت، معنی، آوا و از واژه تا واژه می باشد.اين فهرست به ترتیب الفبايی یا الفبايی وارونه مرتب شده است.
واژه های دارای برچسب دستوری: در اين گزارش واژه های موجود، بسامد (تعداد تکرار) و برچسب دستوری آنها غهرست می شود. کاربر می تواند از فهرست عناوين اثر ، کتابهای مورد نظر خود را برگزیند و يا با گزینه تمامی موارد ، تمامی کتابهايی که حق دسترسی به آنها را دارد در گزارش مشاهده کند. گزينه هايی که می تواند گزارش را محدودتر کند نام نويسنده، تاريخ، رشته، گونه زبانی،وضعيت و از واژه تا واژه است. فهرست واژه ها و بسامد آنها به ترتیب الفبايی یا الفبايی وارونه مرتب شده اند.
فهرست آماری واژگان: در اين گزارش بر اساس شرايط تنظيم شده، آمار واژه هايی را که در پايگاه ذخيره شده است ارائه می شود. آمار مذکور شامل بسامد ، بسامد نسبی در پيکره، تعداد واژه نماينده با بسامد، تعداد کل واژه های بکار رفته با بسامد، جمع واژه های نماينده، جمع واژه های بکاررفته، درصد واژه های نماينده و درصد واژه های به کار رفته می باشد.
گشت و گذار در متون
نمايش عادی متن : در اين بخش از پایگاه، کاربر با گزینش اثر و یا اثر فرعی (زير اثر) می تواند صفحات کتاب مورد نظر خود را مشاهده کند. در انتهای صفحه کليدهايی برای رفتن به صفحات بعدی، قبلی، آخرين صفحه و اولين صفحه وجود دارد. جهت رفتن به صفحه ای خاص در فيلد در نظر گرفته شده شماره صفحه مورد نظر را وارد کرده و کليد "شروع" را فشار دهيد. چنانچه به دنبال واژه خاصی می گرديد، واژه جستجو را وارد کرده و اگر دقيقا همان کلمه مورد نظر است ، "تطبيق کامل" را انتخاب نماييد و اگر واژه هايی را که بخشی از آن شامل واژه جستجوی وارد شده است را می خواهيد، "تطبيق کامل" را از حالت انتخاب شده خارج نموده و کليد شروع را بزنيد. پس از آن واژه های يافت شده با رنگ زرد مشخص می شوند.
نمايش برچسبها: در اين قسمت، کاربر با انتخاب اثر و زير اثر مربوطه می تواند صفحات کتاب مورد نظر خود را مشاهده کند. در انتهای صفحه کليدهايی برای رفتن به صفحات بعدی، قبلی، آخرين صفحه و اولين صفحه وجود دارد. جهت رفتن به صفحه ای خاص در فيلد در نظر گرفته شده شماره صفحه مورد نظر را وارد کرده و کليد "شروع" را فشار دهيد. در قسمت پايين صفحه آيتم هاي انتخابی رنگی را مشاهده می کنيد که حالت پيش فرض آنها "متن عادی" به رنگ مشکی می باشد( به اين معنی که در حال حاضر فقط متن را مشاهده می کنيد) . در حالت انتخاب "دستوری" نقش دستوری واژه در کنار آن واژه و با رنگ سبز نوشته می شود. چنانچه گزينه "آوايی" انتخاب شود، در کنار واژه آوای آن با رنگ آبی قرار می گيرد. در صورت انتخاب "معنايی" می توان معنای هر واژه را درکنار همان واژه و با رنگ بنفش مشاهده کرد. با انتخاب گزينه "ريشه" در کنار هر واژه ريشه آن با رنگ قرمز قرار می گيرد و انتخاب گزينه "تمام برچسبها" تمامی موارد ذکر شده را با رنگهای مشخص شده به دنبال واژه قرار می دهد.
برای جستجوی يک واژه، آنرا در خانه جستجو وارد کنید. اگر جستجو برای واژه ساده است باید ، "تطبيق کامل" انتخاب شود و اگر واژه بخشی از یک ترکیب یا عبارت است ، نشانه "تیک" را از جلوی "تطبيق کامل" بردارید و کليد شروع را بزنيد. پس از آن واژه های يافت شده با رنگ زرد مشخص می شوند. برای جستجوی ترکيبی می توان دو واژه همایند را حتی بافاصله هایی در متن یافت. به اين ترتیب که اگر دو واژه را در "عبارت جستجو" جداازهم وارد کنیم، این مجموعه تا فاصله سه واژه جستجو شده و با رنگ زرد مشخص می شود.